تقوی‌ ـ‌ عقبا، نظم‌ ـ‌ دنیا

 

با توام ای دوست در حال و نیک          بشنو از هر مجملی فصلی بلیغ

       آن سخن کز بدایت بود طلع                جامع هر آنچه خواهی بود بل[1]

 

در بسیاری از سخنرانی‌ها شنیده‌ایم: « اوصیکم بتقوی اللَّه و نظم امرکم » این سخن را حضرت امیر در نامه 47 نهج البلاغه در قالب وصیت بیان داشته‌اند. نامه حاوی مضامین بسیار بلندی است که شرح آن از عهده این حقیر خارج است. اما  قصد دارم در این نوشتار به بررسی همین بند کوتاه از نامه مولا بپردازم.

 

أُوصِیکُمَا بِتَقْوَى اللَّهِ وَ أَلَّا تَبْغِیَا الدُّنْیَا وَ إِنْ بَغَتْکُمَا وَ لَا تَأْسَفَا عَلَى شَیْ‏ءٍ مِنْهَا زُوِیَ عَنْکُمَا وَ قُولَا بِالْحَقِّ وَ اعْمَلَا لِلْأَجْرِ وَ کُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْناً أُوصِیکُمَا وَ جَمِیعَ وَلَدِی وَ أَهْلِی وَ مَنْ بَلَغَهُ کِتَابِی بِتَقْوَى اللَّهِ وَ نَظْمِ أَمْرِکُمْ وَ صَلَاحِ ذَاتِ بَیْنِکُمْ.[2]

شما را به تقوی الهی وصیت می‌کنم، دنیا را مجویید و دنبال مکنید، گرچه به سراغ شما بیاید و بابت چیزی از دنیا که از دست می‌دهید تاسف نخورید؛ حق بگویید. برای اجر [اخروی] اعمالتان را انجام دهید، با ظالم دشمن باشید و برای مظلوم یاور. به شما وصیت می‌کنم و همه فرزندانم و خاندانم و هر آنکه این نوشتار به او می‌رسد: به تقوی الهی و نظم در امور و اصلاح بینتان.

داستان غم انگیز تکراری زندگی مردم

چند وقت پیش برای تولد یکی از بستگان خردسال اسباب بازی کوچکی به عنوان هدیه تهیه کردم. کادویش که گرفتم جای خالی یک نوشته رویش احساس می‌شد. کارتی برداشتم و پاکت نامه کوچکی، به دلم شد که یک آیه و تفسیرش را برایش بنویسم گرچه شاید نتواند درست فهمش کند:

از بزرگی شنیدم که آیه شریفه 20 از سوره مبارکه حدید را علمای معرفه النفس متاخر (روانشناسان اسلامی) اینگونه تفسیر کرده‌اند:

اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَتَکَاثُرٌ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ[1] ۖ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطَامًا ۖ وَفِی الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ ۚ وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ[2] ﴿۵۷:۲۰﴾
 

 

بررسی کرده‌اند انسان‌هایی که عمرشان را در غفلت می‌گذرانند بازه‌های رفتاری زندگی‌شان به 5 قسمت که هر کدام حدود 10 سال طول خواهد کشید تقسیم می‌گردد:

1.	بچه مشغول بازی‌های کودکانه است و گرد بازی می‌گردد.	لَعِبٌ
2.	در فصل دوم نوجوان مشغول لهو می‌شود به زبان خودمان یعنی مسخره‌بازی، لودگی و کارهایی که مانند بازی کودکانه هم ذهن و جسم را رشد نمی‌دهد.	لَهْوٌ
3.	در فصل سوم جوان دنبال زیباییست، بزک کردن، مٌد، جنس لوکس، گوشی و تبلت	زِینَةٌ
4.	در فصل چهارم مرد دنبال پست و مقام است و زن دنبال چشم و هم چشمی	تَفَاخُرٌ
5.	در فصل آخر انسان می‌رود دنبال جمع آوری مال، دوست دارد فرزندانش را دورش ببیند و لذت ببرد، مال جمع کند مبادا فرزندانش بی‌روزی بمانند! و این فصل تا وقتی بمیرند ادامه دارد.	تَکَاثُرٌ

 

و زیر آن آیه اول و دوم سوره مبارکه تکاثر را با ترجمه‌ی خاصی نوشتم:

 

أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ ﴿١﴾ حَتَّىٰ زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ ﴿٢﴾
شما را تکاثر سرگرم کرد، (۱) تا آنگاه که بمردید، (2)

 

و این داستان یکنواخت و تکراری بسیاری از مردم است که گوش‌هایشان عبرت نمی‌گیرد.

 

---

[1] خدا نظم را به اوج شکوه رسانده کلمات را با چه ترتیبی آورده و چه مبحثی وسیعی را در چه جمله کوتاهی فشرده گنجانیده.

[2] غرور در قرآن معنی غفلت و فریبندگی می‌دهد. معنای فارسی تصور نکنید!

[3] نتیجه اینکه؛ این بلاگ را یک خانواده فصل سومی می‌چرخانند مگر نه؟